PSEB 10th Class English Chapter-9 Where the Mind is Without Fear

PSEB 10th Class English Main Course Book chapter Wise Solution

Main Question Answer

1 What is the central idea of the poem.
ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀ ਹੈ?
Ans. The poet prays to God to turn his country into a heaven of freedom. He prays that his countrymen should give up all that is evil. They should not be narrow-minded. Only then can his country gain freedom in the real sense.
ਕਵੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇ। ਉਹ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ-ਦਿਲੀ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਤਾਂ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸਲ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2. Write a summary of the poem.
ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਲਿਖੋ।
Ans. The poet wants his country to be a heaven of freedom. He wants it to be free from all evils. People should be free from the narrow thoughts of caste and creed. They should ever strive for perfection.
ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸਵਰਗ ਬਣੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਵੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਸੌੜੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
3. What is the meaning of the line ‘where knowledge is free’?
‘ਜਿੱਥੇ ਗਿਆਨ ਮੁਕਤ ਹੈ’ ਪੰਗਤੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
Ans. The poet wants that knowledge should be free in his country. It should be free for one and all. It should not be sold in schools and colleges. Everyone should have the right to free education.
ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਤੇ ਸਭ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ. ਸਕੂਲਾਂ-ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
4. Why is the world broken by narrow domestic walls ? What can we do about it ?
ਦੁਨੀਆਂ ਤੰਗ ਘਰੇਲੂ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?
Ans. The walls of religion, caste and creed divide the world. These walls exist everywhere in the world. We can pull them down only through love and non-violence.
ਧਰਮ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੰਡਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਧਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਥਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਹੇਠਾਂ ਖਿੱਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
5. What does the poet desire for his country ?
ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Ans. The poet wants his country to be a true heaven of freedom. He wants that knowledge should be free in his country. People should be broad-minded. They should follow truth and reason. They should be self-respecting.
ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸੱਚਾ ਸਵਰਗ ਬਣੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਮੁਫ਼ਤ ਹੋਵੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਸੋਚ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Reading Comprehension

1 Where the mind is without fear and the head is held high;
Where knowledge is free;
Where the world has not been broken up into fragments
by narrow ‘domestic walls.
ਜਿੱਥੇ ਮਨ ਡਰ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਹੈ;
ਜਿੱਥੇ ਗਿਆਨ ਮੁਫ਼ਤ ਹੈ;
ਜਿੱਥੇ ਦੁਨੀਆਂ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਟੁੱਟੀ ਹੋਵੇ
ਤੰਗ ‘ਘਰੇਲੂ ਕੰਧਾਂ ਦੁਆਰਾ।

1. Name the poem and the poet.
ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਕਵੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ।
Ans. The name of the poem is ‘Where the Mind is Without Fear’ and its. poet is Rabindranath Tagore.
ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ‘ਜਿੱਥੇ ਮਨ ਡਰ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ’ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ। ਕਵੀ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਹਨ।
2. What does the poet mean by ‘narrow domestic walls’ ?
‘ਤੰਗੀ ਘਰੇਲੂ ਦੀਵਾਰ’ ਤੋਂ ਕਵੀ ਦਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
Ans. By narrow domestic walls, the poet means the walls of narrow-mindedness.
ਤੰਗ ਘਰੇਲੂ ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ ਕਵੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਤੰਗ-ਦਿਲੀ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ।
3. Why does the poet want knowledge to be free ?
ਕਵੀ ਗਿਆਨ ਮੁਕਤ ਕਿਉਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Ans. Knowledge is essential to make the country truly free. That is why the poet wants it to be free.
ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੁਕਤ ਹੋਵੇ।
4. What kind of life does the poet want for his people ?
ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜੀਵਨ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Ans. The poet wants his people to live a life of self respect with no fear in their heart.
ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਰ ਦੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ।

2 Where the clear stream of reason
has not lost its way into the dreary desert sand of dead habit;
Where the mind is led forward by Thee
Into ever-widening thought and action Into that Heaven of freedom, my Father, let my country awake.
ਜਿੱਥੇ ਤਰਕ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਧਾਰਾ
ਮਰੀ ਹੋਈ ਆਦਤ ਦੀ ਸੁੰਨਸਾਨ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਗੁਆਇਆ ਹੈ;
ਜਿੱਥੇ ਮਨ ਨੂੰ ਤੇਰੇ ਅੱਗੇ ਤੋਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਉਸ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਸਦਾ-ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ, ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ, ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਦਿਓ।

1 What is ‘dreary desert sand’ that the poet speaks of ?
ਕਵੀ ਕੀ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ‘ਸੁਖਾਵੀਂ ਮਾਰੂਥਲ ਰੇਤ’ ਕੀ ਹੈ?
Ans. ‘Dreary desert sand’ is the bad course of useless customs and dead habits.
‘ਸੁਖਾਵੀਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਰੇਤ’ ਬੇਕਾਰ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਮਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਮਾੜਾ ਰਾਹ ਹੈ।
2. What does the poet want ?
ਕਵੀ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Ans. The poet wants that the people should be guided by reason. They should not be led by dead habits and outdated customs. They should be broad-minded.
ਕਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਤਰਕ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ. ਉਹ ਵਿਆਪਕ ਸੋਚ ਵਾਲੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
3. Who leads the people into the Heaven of freedom ? How ?
ਕੌਣ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਕਿਵੇਂ ?
Ans. God leads the people into the heaven of freedom. He does so by kindling the light of truth and reason in the people.
ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਗਾ ਕੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

OBJECTIVE TYPE QUESTIONS

1 Everyone should have right to education. (True/False)
ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
Ans. True
2. The poet prays for a land where _____________ is without fear.
ਕਵੀ ਅਜਿਹੀ ਧਰਤੀ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ________ ਡਰ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ
i) mind
ii) body
iii) knowledge
iv) truth
Ans. i) mind
3. To whom does the poet pray in this poem?
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ?
i) people
ii) king
iii) God
iv) none of them
Ans. iii) God

Summary of the Poem

In this poem, the poet makes a prayer to God to turn his country into a heaven of freedom. He wants his country to be free from all evils. He wants it to be a country where there is no fear in the minds of people. It should be a place where knowledge is free. People should not be divided by narrow thoughts of caste and creed. The poet prays that his countrymen should give up all that is evil, and absorb all that is good. They should work tirelessly towards perfection. They should be guided by reason alone. They should not follow dead habits and useless customs. They should be broadminded. They should be generous in their thoughts and actions. The poet prays that God should lead his countrymen into such a heaven of freedom.

ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਦੇਸ਼ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੋਵੇ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਡਰ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗਿਆਨ ਮੁਫ਼ਤ ਹੋਵੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਸੌੜੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਵੰਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਕਵੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਲਈ ਅਣਥੱਕ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਤਰਕ ਦੁਆਰਾ ਸੇਧ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਬੇਕਾਰ ਰੀਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਉਹ ਵਿਆਪਕ ਸੋਚ ਵਾਲੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਵੇ।

For 10th Class Solved Sample Paper Click Here :-
For 10th Class Latest Sample Papers Video Please Subscribe our YouTube Channel : Click here to Join
For Latest Government Jobs Click Here :-