10th Class PSEB Science (ਵਿਗਿਆਨ) Sample Paper Fully Solved (English/Punjabi Medium) 2023

pseb 10th class Science Sample paper 2023

10th Science
Model Test Paper (2023-24)
Total Marks-80 Time: -3H
Part-A

1. Fe2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Fe
The above reaction is an example of a
(a) combination reaction.
(b) double displacement reaction.
(c) decomposition reaction.
(d) displacement reaction.
Ans.(d) displacement reaction.

2. A solution reacts with crushed egg-shells to give a gas that turns lime-water milky. The solution contains
(a) NaCl
(b) HCl
(c) LiCl
(d) KCl
Ans.(b) HCl

3. Which one of the following types of medicines is used for treating indigestion?
(a) Antibiotic
(b) Analgesic
(c) Antacid
(d) Antiseptic
Ans.(c) Antacid
(www.thepunjabiclass.com)

4. Food cans are coated with tin and not with zinc because
(a) zinc is costlier than tin.
(b) zinc has a higher melting point than tin.
(c) zinc is more reactive than tin.
(d) zinc is less reactive than tin.
Ans.(c) zinc is more reactive than tin.

5. Butanone is a four-carbon compound with the functional group
(a) carboxylic acid.
(b) aldehyde.
(c) ketone.
(d) alcohol.
Ans.(c) ketone.

6. Element X forms a chloride with the formula XCl2 which is a solid with a high melting point. X would most likely be in the same group of the Periodic Table as
(a) Na
(b) Mg
(c) AI
(d) Si
Ans.(b) Mg

7. The kidneys in human beings are a part of the system for
(a) nutrition.
(b) respiration.
(c) excretion
(d) transportation.
Ans.(c) excretion

8. The autotrophic mode of nutrition requires
(a) carbon dioxide and water.
(b) chlorophyll.
(c) sunlight.
(d) all of the above.
Ans.(d) all of the above.

9. The gap between two neurons is called a
(a) dendrite.
(b) synapse.
(c) axon.
(d) impulse.
Ans.(b) synapse.
(www.thepunjabiclass.com)

10. An example of homologous organs is
(a) our arm and a dog’s fore-leg.
(b) our teeth and an elephant’s tusks.
(c) potato and runners of grass.
(d) all of the above.
Ans.(d) all of the above.

11. Humans have two different sex chromosomes, X and Y. Based on Mendel’s laws, a male offspring will inherit which combination of chromosomes?
(a) both the X chromosomes from one of its parents
(b) both the Y chromosomes from one of its parents
(c) combination of X chromosomes from either of its parents
(d) combination of X and Y chromosome from either of its parents

12. The image formed by a concave mirror is observed to be virtual, erect and larger than the object. Where should be the position of the object?
(a) Between the principal focus and the centre of curvature
(b) At the centre of curvature
(c) Beyond the centre of curvature
(d) Between the pole of the mirror and its principal focus.
Ans.(d) Between the pole of the mirror and its principal focus.

13. Which of the following lenses would you prefer to use while reading small letters found in a dictionary?
(a) A convex lens of focal length 50 cm.
(b) A concave lens of focal length 50 cm.
(c) A convex lens of focal length 5 cm.
(d) A concave lens of focal length 5 cm.
Ans.(c) A convex lens of focal length 5 cm.

14. Which of the following is not an example of a bio-mass energy source?
(a) wood
(b) gobar-gas
(c) nuclear energy
(d) coal
Ans.(c) nuclear energy

15. Most of the sources of energy we use represent stored solar energy. Which of the following is not ultimately derived from the Sun’s energy?
(a) geothermal energy
(b) wind energy
(c) nuclear energy
(d) bio-mass.
Ans.(c) nuclear energy
(www.thepunjabiclass.com)

16. Which of the following are environment-friendly practices?
(a) Carrying cloth-bags to put purchases in while shopping
(b) Switching off unnecessary lights and fans
(c) Walking to school instead of getting your mother to drop you on her scooter
(d) All of the above
Ans.(d) All of the above

17. Tehri Dam is built on which river?
(a) Ravi
(b) Ganga
(c) Yamuna
(d) the Bhagirathi River
Ans.(d) the Bhagirathi River

Part-B

18. Pratyush took sulphur powder on a spatula and heated it. He collected the gas evolved by inverting a test tube over it, as shown in figure below.
(a) What will be the action of gas on:
(i) dry litmus paper?
(ii) moist litmus paper?
(b) Write a balanced chemical equation for the reaction taking place.
Ans- a) When sulphur powder is burnt in the air sulphur dioxide is formed.
(i) Sulphur dioxide does not have any effect on dry litmus paper.
(ii) Sulphur dioxide turn the moist litmus paper from blue to red because contact of SO2 with water turns to sulfurous acid.
(b) S(s) + O2 (g) → SO2 (g)
SO2 (g) + H2O → H2SO3

19. Why does an aqueous solution of an acid conduct electricity?
Ans.- Acids dissociate in aqueous solutions to form ions. These ions are responsible for conduction of electricity.

20. Why does micelle formation take place when soap is added to water?
Ans.- A soap molecule has two ends namely hydrophobic (oil soluble) and hydrophilic (water soluble). With the help of these, it attaches to the grease or dirt particle and forms a cluster called micelle.(www.thepunjabiclass.com) Ethanol is not polar solvent like water, so micelle will not be formed in ethanol.

21. Why do you think the noble gases are placed in a separate group?
Ans.-Noble gases like helium, neon, argon etc are inert elements. They exist in atmosphere in very small quantity. Therefore, the noble gases are placed in a separate group.

22. How does chemical coordination take place in animals?
Ans.Chemical coordination takes place in animals with the help of hormones. Hormones are the chemical fluids that are secreted by the glands of the endocrine system. Hormones travel through the blood and regulate the overall growth and development of the animals.

23. How is the sex of the child determined in human beings?
Ans.A male has XY sex chromosome and produces two types of sperms; 50% of them carrying X chromosomes and another 50% carrying the Y chromosomes. A female carries XX sex chromosomes and hence produces only X – carrying eggs. If X-carrying egg fuses with the X -carrying sperm, the child born will be a girl. If X – carrying egg fuses with the Y carrying sperm, the child born will be a boy.

24. Define the Principal focus of a concave mirror.
Ans.The point on principal axis, where parallel rays to principal axis, meet after reflecting from the concave mirror is known as principal focus.

25. Why is a normal eye not able to see clearly the objects placed closer than 25 cm.
Answer- Because ciliary muscles of the eye are unable to contract beyond a certain limit. So we can not see clearly the objects placed closer than 25 cm.

26. Name and explain rule shown in figure. (www.thepunjabiclass.com)

Ans. (i) Magnetic field produced around a straight conductor-carrying current.
Maxwell’s right hand thumb rule. It states that imagine you are holding a current-carrying wire in your right hand such that your thumb points in direction of the current, then the direction in which fingers wrap the wire represents the direction of magnetic lines of force.

27. What are the disadvantages of fossil fuels?
Ans.There are following disadvantages of fossil fuels like coal and petroleum-
(1) Burning of coal or petroleum causes air pollution.
(2) Burning of fossil fuels produce gasses responsible for acidic rain and green house effect.
(3) Fossil fuels are non-renewable sources of energy.

28. Can any source of energy be pollution-free? Why or why not?
Ans.No, any source of energy cannot be pollution free. (www.thepunjabiclass.com) Solar cell like pollution free sources also produce pollution while production or destruction.

29. What changes would you suggest in your home in order to be environment-friendly?
Ans.(a) Carrying cloth-bags to put purchases in while shopping
(b) Switching off unnecessary lights and fans
(c) Walking to school instead of getting your mother to drop you on her scooter

Part-C

30. Define Oxidation. Identify the substances that are oxidised and the substances that are reduced in the following reactions.
CuO(s) + H2(g) → Cu(s) + H2O(l)
Ans.(a) Oxidation is the gain of oxygen or loss of hydrogen. Examples-
(1) C + O2 CO2
(2) C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + Energy
CuO(s) + H2(g) Cu(s) + H2O(l)
In this reaction Hydrogen (H2) is oxidized and Copper (Cu) is reduced.

31. How can ethanol and ethanoic acid be differentiated on the basis of their physical and chemical properties?
Ans.

32. How does the electronic configuration of an atom relate to its position in the Modern Periodic Table?
Ans:-In the modern periodic table, atoms with similar electronic configurations are placed in the same column. In a group, the number of valence electrons remains the same. Elements across a period show an increase in the number of valence electrons.

33. What are the differences between aerobic and anaerobic respiration? Name some organisms that use the anaerobic mode of respiration.
Ans.Anaerobic respiration occurs in the roots of some waterlogged plants, some parasitic worms, animal muscles and some micro-organisms such as yeasts.

34. Draw the structure of a neuron and explain its function.
Ans.Neurons is the fundamental unit of nervous system.(www.thepunjabiclass.com) Neuron consists of main three parts : Axon, Dendrite and Cell body.
(1) Axon: It conducts messages away from the cell body.
(2) Dendrite: It receives information from axon of another cell and conducts the messages towards the cell body.
(3) Cell body: It contains nucleus, mitochondria, and other organelles. It is mainly concerned with the maintenance and growth.

35. What is Myopia? What are the reasons for it? How is the defect corrected? Draw diagram of Myopic eye.
Ans.- A student has difficulty in reading the blackboard while sitting in the last row. It shows that he is unable to see distant objects clearly. He is suffering from myopia. This defect can be corrected by using a concave lens.

36. What is the principle of electric motor? Draw and explain it. In which direction will the rod ‘AB’ shown in figure move?
Ans:-An electric motor converts electrical energy into mechanical energy. It works on the principle of the magnetic effect of current. A current-carrying coil rotates in a magnetic field. Direction of rotation can be determined by using Fleming’s left hand rule. The following figure shows a simple electric motor.
Working- When current is made to flow through the coil ABCD by closing the switch, the coil starts to rotate in the anticlockwise direction. This is due to the downward force acting on the length AB and simultaneously upward force acts along the length CD. As a result of which the coil rotates in the anticlockwise direction.(www.thepunjabiclass.com) Function of split ring- The split ring in the electric motor acts as a commutator. The commutator reverses the direction of current flowing through the coil after each half rotation of the coil. Due to this reversal of the current, the coil continues to rotate in the same direction.

37. Give any two ways in which non-biodegradable substances would affect the environment.
Ans:- (i) Substances like DDT, BHC enter in the food chain and cause biomagnification.
(ii) They cause pollution.
(iii) They also kill useful microorganisms.

Part-D

38. Differentiate between metal and non-metal on the basis of their chemical properties.
Ans:-

39. a) How does binary fission differ from multiple fission?
Ans:-In binary fission, a single cell divides into two equal halves. Amoeba and Paramecium divide by binary fission.
In multiple fission, a single cell divides into many daughter cells simultaneously. Plasmodium divide by multiple fission.
b) What are the advantages of sexual reproduction over asexual reproduction?
Ans.:-(1) In sexual reproduction, more variations are produced. Thus, it ensures survival of species in a population.
(2) The new formed individual has characteristics of both the parents.

a) Draw a labelled diagram of the longitudinal section of a flower.
Ans.:-

b) What are the changes seen in girls at the time of puberty?
Ans:- (1) Increase in breast size and darkening of skin of the nipples present at the tips of the breasts.
(2) Appearance of hair in the genital area.
(3) Appearance of hair in other areas of skin like underarms, face, hands, and legs.
(4) Maturity in the reproductive organs.
(5) Beginning of menstrual cycle.
(6) More secretion of oil from the skin, which results in the appearance of pimples.

40. a) On what factors does the resistance of a conductor depend?
Ans:-The resistance of the conductor depends on: Length, Cross-sectional area, Temperature and Nature of the material of the conductor.
(1) Resistance is directly proportional to the length of conductor.
(2) Resistance is inversely proportional to the area of cross section of the conductor.
b) What is (a) the highest, (b) the lowest total resistance that can be secured by combinations of four coils of resistance 4 Ω, 8 Ω, 12 Ω, 24 Ω?
Ans:-(a) In series combination, the highest resistance will be obtained,
R = 4 Ω + 8 Ω + 12 Ω + 24 Ω = 48 Ω.
(b) In parallel combination, the lowest resistance will be obtained,

Why does the cord of an electric heater not glow while the heating element does?
Ans- The heating element of an electric heater is made of an alloy which has a high resistance. When the current flows through the heating element, the heating element becomes too hot and glows red. The cord is usually made of copper or aluminum which has low resistance. Hence the cord doesn’t glow.

Punjabi Medium
10ਵੀਂ ਸਾਇੰਸ
ਮਾਡਲ ਟੈਸਟ ਪੇਪਰ (2022-23)
ਕੁੱਲ ਅੰਕ-80
ਸਮਾਂ:-3
ਭਾਗ-ਉ

1.Fe2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Fe
ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਏ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ (www.thepunjabiclass.com)
(a) ਸੁਮੇਲ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ।
(ਬੀ) ਡਬਲ ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ।
(c) ਸੜਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ।
(d) ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ।
ਉੱਤਰ (d) ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ।

2.ਇੱਕ ਘੋਲ ਕੁਚਲੇ ਹੋਏ ਅੰਡੇ-ਸ਼ੋਲਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੈਸ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚੂਨੇ-ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੱਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ
(a) NaCl
(b) HCl
(c) LiCl
(d) KCl
ਉੱਤਰ (b) HCl

3.ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
(a) ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕ
(ਬੀ) ਐਨਲਜੈਸਿਕ
(c) ਐਂਟੀਸਾਈਡ
(d) ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ
ਉੱਤਰ (c) ਐਂਟੀਸਾਈਡ

4.ਭੋਜਨ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਟੀਨ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਜ਼ਿੰਕ ਨਾਲ
(a) ਜ਼ਿੰਕ ਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ।
(ਬੀ) ਜ਼ਿੰਕ ਦਾ ਪਿਘਲਣ ਵਾਲਾ ਬਿੰਦੂ ਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(c) ਜ਼ਿੰਕ ਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(d) ਜ਼ਿੰਕ ਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ (c) ਜ਼ਿੰਕ ਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

5.Butanone ਫੰਕਸ਼ਨਲ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਚਾਰ-ਕਾਰਬਨ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ
(a) ਕਾਰਬੋਕਸਿਲਿਕ ਐਸਿਡ
(ਬੀ) ਐਲਡੀਹਾਈਡ।
(c) ਕੀਟੋਨ।
(d) ਸ਼ਰਾਬ.
ਉੱਤਰ (c) ਕੀਟੋਨ

6.ਤੱਤ X ਫਾਰਮੂਲਾ XCl2 ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਲੋਰਾਈਡ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪਿਘਲਣ ਵਾਲੇ ਬਿੰਦੂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਠੋਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। X ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਵਰਤੀ ਸਾਰਣੀ ਦੇ ਉਸੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ
(a) ਨਾ
(b) Mg
(c) ਏ.ਆਈ
(d) ਸੀ
ਉੱਤਰ (b) Mg

7.ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੇ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਨ
(a) ਪੋਸ਼ਣ।
(ਬੀ) ਸਾਹ.
(c) ਨਿਕਾਸ
(d) ਆਵਾਜਾਈ।
ਉੱਤਰ (c) ਨਿਕਾਸ

8.ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਆਟੋਟ੍ਰੋਫਿਕ ਮੋਡ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
(a) ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ।
(ਬੀ) ਕਲੋਰੋਫਿਲ।
(c) ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ।
(d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।
ਉੱਤਰ (d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।
(www.thepunjabiclass.com)

9.ਦੋ ਨਾਈਰੋਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਏ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
(a) ਡੈਂਡਰਾਈਟ।
(ਬੀ) ਸਿਨੇਪਸ
(c) ਐਕਸਨ।
(d) ਆਵੇਗ।
ਉੱਤਰ (ਬੀ) ਸਿਨੇਪਸ।

10.ਸਮਰੂਪ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ
(ਏ) ਸਾਡੀ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਅਗਲੀ ਲੱਤ।
(ਬੀ) ਸਾਡੇ ਦੰਦ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ।
(c) ਆਲੂ ਅਤੇ ਘਾਹ ਦੇ ਦੌੜਾਕ।
(d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।
ਉੱਤਰ (d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।

11.ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਿੰਗ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਹਨ, X ਅਤੇ Y। ਮੈਂਡੇਲ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਇੱਕ ਨਰ ਔਲਾਦ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਵਾਰਸ ਹੋਵੇਗੀ?
(a) ਦੋਵੇਂ X ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਇਸਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੇ
(ਬੀ) ਦੋਵੇਂ Y ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਇਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਹਨ
(c) ਇਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ X ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਦਾ ਸੁਮੇਲ
(d) ਇਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਤੋਂ X ਅਤੇ Y ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਦਾ ਸੁਮੇਲ

12.ਇੱਕ ਅਵਤਲ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਆਭਾਸੀ, ਖੜਾ ਅਤੇ ਵਸਤੂ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਸਤੂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
(a) ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਅਤੇ ਵਕਰਤਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ
(b) ਵਕਰਤਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ
(c) ਵਕਰਤਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਪਰੇ
(d) ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਖੰਭੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ।
ਉੱਤਰ (d) ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਖੰਭੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ।
(www.thepunjabiclass.com)

13.ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਲੈਂਸ ਵਰਤਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰੋਗੇ?
(a) ਫੋਕਲ ਲੰਬਾਈ 50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਇੱਕ ਕਨਵੈਕਸ ਲੈਂਸ।
(b) ਫੋਕਲ ਲੰਬਾਈ 50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਵਤਲ ਲੈਂਸ।
(c) ਫੋਕਲ ਲੰਬਾਈ 5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਇੱਕ ਕਨਵੈਕਸ ਲੈਂਸ।
(d) ਫੋਕਲ ਲੰਬਾਈ 5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਵਤਲ ਲੈਂਸ।
ਉੱਤਰ.(c) ਫੋਕਲ ਲੰਬਾਈ 5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਇੱਕ ਕਨਵੈਕਸ ਲੈਂਸ

14.ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਬਾਇਓ-ਮਾਸ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ?
(a) ਲੱਕੜ
(ਬੀ) ਗੋਬਰ ਗੈਸ
(c) ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ
(d) ਕੋਲਾ
ਉੱਤਰ (c) ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ

15.ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਊਰਜਾ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰੋਤ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਊਰਜਾ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ?
(a) ਭੂ-ਥਰਮਲ ਊਰਜਾ
(ਬੀ) ਹਵਾ ਊਰਜਾ
(c) ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ
(d) ਬਾਇਓ-ਮਾਸ.
ਉੱਤਰ (c) ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ

16.ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਅਨੁਕੂਲ ਅਭਿਆਸ ਹਨ?
(a) ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬੈਗ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ
(ਬੀ) ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਪੱਖਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ
(c) ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਟਰ ‘ਤੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਕੂਲ ਜਾਣਾ
(d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ (d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ

17.ਟਿਹਰੀ ਡੈਮ ਕਿਸ ਨਦੀ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ?
(a) ਰਵੀ
(ਅ) ਗੰਗਾ
(c) ਯਮੁਨਾ
(d) ਭਾਗੀਰਥੀ ਨਦੀ
ਉੱਤਰ (ਡੀ) ਭਾਗੀਰਥੀ ਨਦੀ
(www.thepunjabiclass.com)

ਭਾਗ-ਅ

18.ਪ੍ਰਤਿਊਸ਼ ਨੇ ਸਲਫਰ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਸਪੈਟੁਲਾ ‘ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਇਸਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਟੈਸਟ ਟਿਊਬ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੇ ਵਿਕਸਤ ਗੈਸ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(a) ਗੈਸ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ:
(i) ਸੁੱਕਾ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ?
(ii) ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ?
(b) ਹੋ ਰਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਨ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ- a) ਜਦੋਂ ਸਲਫਰ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਬਣਦੀ ਹੈ।
(i) ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਸੁੱਕੇ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
(ii) ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗਿੱਲੇ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਨੀਲੇ ਤੋਂ ਲਾਲ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਨਾਲ SO2 ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਸਲਫਰਸ ਐਸਿਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(b) S(s) + O2 (g) → SO2 (g)
SO2 (g) + H2O → H2SO3

19.ਇੱਕ ਐਸਿਡ ਦਾ ਜਲਮਈ ਘੋਲ ਬਿਜਲੀ ਕਿਉਂ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਐਸਿਡ ਆਇਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਲਮਈ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਇਨ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।

20.ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਈਕਲ ਦਾ ਗਠਨ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਇੱਕ ਸਾਬਣ ਦੇ ਅਣੂ ਦੇ ਦੋ ਸਿਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਰਥਾਤ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫੋਬਿਕ (ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ) ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਿਲਿਕ (ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ)। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਇਹ ਗਰੀਸ ਜਾਂ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਕਣ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਈਕਲ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਈਥਾਨੌਲ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਧਰੁਵੀ ਘੋਲਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਈਥਾਨ ਵਿੱਚ ਮਾਈਕਲ ਨਹੀਂ ਬਣੇਗਾ

21.ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਉੱਤਮ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ.- ਨੋਬਲ ਗੈਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੀਲੀਅਮ, ਨੀਓਨ, ਆਰਗਨ ਆਦਿ ਅਟੱਲ ਤੱਤ ਹਨ। ਇਹ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਨੇਕ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ.(www.thepunjabiclass.com)

22.ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਤਾਲਮੇਲ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Ans. ਰਸਾਇਣਕ ਤਾਲਮੇਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਰਮੋਨ ਰਸਾਇਣਕ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਐਂਡੋਕਰੀਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਛੁਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਰਮੋਨ ਖੂਨ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

23.ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦਾ ਲਿੰਗ ਕਿਵੇਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ. ਇੱਕ ਮਰਦ ਵਿੱਚ XY ਸੈਕਸ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 50% ਵਿੱਚ X ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ 50% ਵਿੱਚ Y ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਾਦਾ XX ਲਿੰਗ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਸਿਰਫ X – ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੇ ਅੰਡੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਐਕਸ-ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਅੰਡੇ X-ਵਾਹਕ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਬੱਚਾ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ X – ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ Y ਨਾਲ ਫਿਊਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਬੱਚਾ ਲੜਕਾ ਹੋਵੇਗਾ।(www.thepunjabiclass.com)

24.ਇੱਕ ਅਵਤਲ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ.ਪ੍ਰਧਾਨ ਧੁਰੇ ‘ਤੇ ਬਿੰਦੂ, ਜਿੱਥੇ ਮੁੱਖ ਧੁਰੇ ਦੀਆਂ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਕਿਰਨਾਂ, ਅਵਤਲ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

25.ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਅੱਖ 25 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੇੜੇ ਪਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੀ।
ਉੱਤਰ. ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਲੀਰੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੁੰਗੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ 25 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੇੜੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ।

26.ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਨਿਯਮ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ (i) ਇੱਕ ਸਿੱਧੇ ਕੰਡਕਟਰ-ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਕਰੰਟ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਉਤਪੰਨ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ।
ਉੱਤਰ- ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦਾ ਨਿਯਮ।(www.thepunjabiclass.com) ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਰੰਟ-ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਤਾਰ ਫੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਅੰਗੂਠਾ ਕਰੰਟ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਦਿਸ਼ਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਂਗਲਾਂ ਤਾਰ ਨੂੰ ਲਪੇਟਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਲ ਦੀਆਂ ਚੁੰਬਕੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

27.ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀ ਹਨ?
ਉੱਤਰ. ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਵਰਗੇ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ-
(1) ਕੋਲੇ ਜਾਂ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(2) ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੇ ਜਲਣ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ਾਬ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
(3) ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਊਰਜਾ ਦੇ ਗੈਰ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਸਰੋਤ ਹਨ।

28.ਕੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕਿਉਂ ਜਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ.ਨਹੀਂ, ਊਰਜਾ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਸੋਲਰ ਸੈੱਲ ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁਕਤ ਸਰੋਤ ਵੀ ਉਤਪਾਦਨ ਜਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

29.ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿਓਗੇ?
ਉੱਤਰ (1) ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬੈਗ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ
(2) ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਪੱਖਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ
(3) ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਟਰ ‘ਤੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਕੂਲ ਜਾਣਾ

ਭਾਗ -ਈ

30.ਆਕਸੀਕਰਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ। ਉਹਨਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ ਜੋ ਆਕਸੀਡਾਈਜ਼ਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ ਜੋ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
CuO(s) + H2(g) → Cu(s) + H2O(l)
ਉੱਤਰ (a) ਆਕਸੀਕਰਨ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਲਾਭ ਜਾਂ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ-
(1) C + O2 CO2
(2) C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + ਊਰਜਾ
CuO(s) + H2(g) Cu(s) + H2O(l)
ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ (H2) ਆਕਸੀਡਾਈਜ਼ਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਪਰ (Cu) ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

31.ਈਥਾਨੌਲ ਅਤੇ ਈਥਾਨੋਇਕ ਐਸਿਡ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ

32.ਇੱਕ ਪਰਮਾਣੂ ਦੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸੰਰਚਨਾ ਆਧੁਨਿਕ ਆਵਰਤੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ?
ਉੱਤਰ:-ਆਧੁਨਿਕ ਆਵਰਤੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸੰਰਚਨਾ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਣੂ ਇੱਕੋ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ, ਵੈਲੈਂਸ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੀਰੀਅਡ ਵਿੱਚ ਤੱਤ ਵੈਲੈਂਸ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

33.ਅਕਸੀ ਸਾਹ ਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਅਣ ਅਕਸੀ ਸਾਹ ਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ. ਐਨਾਰੋਬਿਕ ਸਾਹ ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਭਰੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ, ਕੁਝ ਪਰਜੀਵੀ ਕੀੜਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਮੀਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

34.ਇੱਕ ਨਿਊਰੋਨ ਦੀ ਬਣਤਰ ਖਿੱਚੋ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਾਰਜ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ. ਨਯੂਰੋਨਸ ਨਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਨਿਊਰੋਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਐਕਸੋਨ, ਡੈਂਡਰਾਈਟ ਅਤੇ
ਸੈੱਲ ਸਰੀਰ.
(1) ਐਕਸੋਨ: ਇਹ ਸੈੱਲ ਬਾਡੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
(2) ਡੈਂਡਰਾਈਟ: ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੈੱਲ ਦੇ ਐਕਸਨ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈੱਲ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵੱਲ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
(3) ਸੈੱਲ ਬਾਡੀ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਊਕਲੀਅਸ, ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

35.ਮਾਇਓਪੀਆ ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ? ਨੁਕਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਮਾਈਓਪਿਕ ਅੱਖ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ।
ਜਵਾਬ- ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੂਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਉਹ ਮਾਇਓਪੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੁਕਸ ਨੂੰ ਕੋਂਕਵ ਲੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।(www.thepunjabiclass.com)

36.ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਮੋਟਰ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਨੂੰ ਖਿੱਚੋ ਅਤੇ ਸਮਝਾਓ. ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਰਾਡ ‘AB’ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚੱਲੇਗਾ?
ਉੱਤਰ:-ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਮੋਟਰ ਬਿਜਲਈ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਮਕੈਨੀਕਲ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਰੰਟ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਰੰਟ-ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਕੋਇਲ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਫਲੇਮਿੰਗ ਦੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਮੋਟਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਕੰਮ ਕਰਨਾ- ਜਦੋਂ ਸਵਿੱਚ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਕੋਇਲ ABCD ਵਿੱਚੋਂ ਕਰੰਟ ਨੂੰ ਵਹਿਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਇਲ ਘੜੀ ਦੀ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੰਬਾਈ AB ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੇਠਲੇ ਬਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ CD ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਬਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।(www.thepunjabiclass.com) ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕੋਇਲ ਘੰਟਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਸਪਲਿਟ ਰਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ- ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਮੋਟਰ ਵਿੱਚ ਸਪਲਿਟ ਰਿੰਗ ਇੱਕ ਕਮਿਊਟੇਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਮਿਊਟੇਟਰ ਉਲਟਾ ਕਰਦਾ ਹੈ
ਕੋਇਲ ਦੇ ਹਰ ਅੱਧੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚੋਂ ਵਹਿ ਰਹੇ ਕਰੰਟ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ। ਕਰੰਟ ਦੇ ਇਸ ਉਲਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਕੋਇਲ ਉਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

37.ਕੋਈ ਵੀ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਬਾਇਓਡੀਗ੍ਰੇਡੇਬਲ ਪਦਾਰਥ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨਗੇ।
ਉੱਤਰ:- (i) ਡੀਡੀਟੀ, ਬੀਐਚਸੀ ਵਰਗੇ ਪਦਾਰਥ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਇਓਮੈਗਨੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
(ii) ਉਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
(iii) ਉਹ ਉਪਯੋਗੀ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਗ-ਸ

38.ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਧਾਤਾਂ ਅਤੇ ਅਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :-

ਜਾਂ

a) ਸੋਡੀਅਮ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ. ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਧਾਤਾਂ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਨਮੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
b) ਐਮਫੋਟੇਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ ਕੀ ਹਨ? ਐਮਫੋਟੇਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿਓ।
ਉੱਤਰ:-ਆਕਸਾਈਡ ਜੋ ਕਿ ਲੂਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੋਨਾਂ ਤੇਜ਼ਾਬਾਂ ਅਤੇ ਅਧਾਰਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਐਮਫੋਟੇਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਮਫੋਟੇਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਬੇਸਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ: PbO ਅਤੇ Al2O3 (www.thepunjabiclass.com)

39.a) ਬਾਈਨਰੀ ਫਿਸ਼ਨ ਮਲਟੀਪਲ ਫਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ:-ਬਾਇਨਰੀ ਫਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸੈੱਲ ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਅਮੀਬਾ ਅਤੇ ਪੈਰਾਮੀਸ਼ੀਅਮ ਬਾਈਨਰੀ ਫਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡਦੇ ਹਨ।
ਮਲਟੀਪਲ ਫਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਸੈੱਲ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਬੇਟੀ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਪਲਾਜ਼ਮੋਡੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡਿਆ
ਮਲਟੀਪਲ ਫਿਸ਼ਨ.
b)ਅਲਿੰਗੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨਾਲੋਂ ਜਿਨਸੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੇ ਕੀ ਫਾਇਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ:-(1) ਜਿਨਸੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਿੱਚ, ਵਧੇਰੇ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਬਚਾਅ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
(2) ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।(www.thepunjabiclass.com)

ਜਾਂ

a) ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਦੇ ਲੰਬਕਾਰੀ ਭਾਗ ਦਾ ਇੱਕ ਲੇਬਲ ਵਾਲਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ।
ਉੱਤਰ:-

b) ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ:- (1) ਛਾਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਛਾਤੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਨਿੱਪਲਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਦਾ ਕਾਲਾ ਹੋ ਜਾਣਾ।
(2) ਜਣਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ।
(3) ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਡਰਆਰਮਸ, ਚਿਹਰੇ, ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ।
(4) ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਪੱਕਤਾ।
(4) ਮਾਹਵਾਰੀ ਚੱਕਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ।
(5) ਚਮੜੀ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਕਾਸ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁਹਾਸੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

40.a) ਕੰਡਕਟਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ:-ਕੰਡਕਟਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਇਸ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਕੰਡਕਟਰ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਅੰਤਰ-ਵਿਭਾਗੀ ਖੇਤਰ, ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ।
(1) ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਕੰਡਕਟਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੈ।
(2) ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਕੰਡਕਟਰ ਦੇ ਕਰਾਸ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੈ।
b) (a) ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ, (b) ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਕੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਕੋਇਲਾਂ 4 Ω, 8 Ω, 12 Ω, 24 Ω ਦੇ ਜੋੜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ:-(a) ਲੜੀ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ,
R = 4 Ω + 8 Ω + 12 Ω + 24 Ω = 48 Ω.
(ਬੀ) ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸੁਮੇਲ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ,

ਜਾਂ

ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਹੀਟਰ ਦੀ ਰੱਸੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਮਕਦੀ ਜਦੋਂ ਹੀਟਿੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਹੀਟਰ ਦਾ ਗਰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉੱਚ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਰੰਟ ਹੀਟਿੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀਟਿੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਲ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। (www.thepunjabiclass.com) ਰੱਸੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਾਂਬੇ ਜਾਂ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਰੱਸੀ ਚਮਕਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।

For 10th Class Solved Sample Paper Click Here :-
For 10th Class Latest Sample Papers Video Please Subscribe our YouTube Channel : Click here to Join
For Latest Government Jobs Click Here :-